Bij de opkomst van het internet bestond er zowel hoop als vrees over de democratische bijdrage van dit nieuwe medium. Zwartkijkers stelden dat de anonimiteit van het internet rationele politieke uitwisseling kapot zou maken. Optimisten verheugden zich juist over de mogelijkheid die het internet zou bieden voor stemmen die in de reguliere media geen plek vonden. Ook communicatiewetenschappers lieten zich leiden door hoop dan wel vrees. Het beoordelen van de kwaliteit van een discussie is natuurlijk subjectief. Er bestaat dan ook evenveel onderzoek dat de pessimisten gelijk geeft als dat de optimisten gelijk geeft. Deze maand promoveerde Todd Graham op zijn toevoeging aan dit wetenschappelijk debat. Onder de prikkelende titel What’s Wife Swap go to do with it? onderzocht hij hoe mensen over politiek praten op het internet.
Graham is geïnteresseerd in fora waar het niet voor de hand ligt om over politiek te praten. Hij onderzocht daarom naast het forum van The Guardian twee fora gewijd aan realitytelevisie: Wife Swap (in Nederland te zien als Jouw Vrouw, Mijn Vrouw) en Celebrity Big Brother. Graham is daarbij expliciet normatief in zijn aanpak, dat wil zeggen dat hij uitspraken wil doen over de kwaliteit van de discussie in deze threads.
Het goede leven
Zoals veel normatieve onderzoekers neemt Graham de ideeën van Habermas over de publieke sfeer als uitgangspunt. De ideale publieke sfeer is er een waar informatie, standpunten en meningen over ‘het goede leven’ worden uitgewisseld en waar de publieke opinie zich (dus) vormt. De publieke sfeer valt of staat bij actieve burgers en bij communicatieve ruimtes: plaatsen waar mensen met elkaar praten. Daarnaast zijn er massamedia nodig, die zo vrij mogelijk zijn van overheids- en commerciële invloed. Tot slot is er het proces van deliberatie: de manier waarop er gediscussieerd wordt. Goede deliberatie is voor Habermas de drijvende kracht van de democratie.
Om de kwaliteit van de discussies te beoordelen heeft Graham een uitgebreide analyse uitgevoerd. Hij heeft eerst negen voorwaarden voor correcte deliberatie opgesteld. Dit zijn rationeel-kritisch debat, continuïteit, samenhang, wederkerigheid, reflexiviteit, empathie, discursieve gelijkheid, discursieve vrijheid en oprechtheid. Vervolgens heeft hij deze voorwaarden geoperationaliseerd, dat wil zeggen dat hij duidelijk heeft opgeschreven wanneer er aan een voorwaarde voldaan werd. ‘Samenhang’ verwijst bijvoorbeeld naar de consistentie van een discussie. Een goede discussie betekent dat er niet van het onderwerp wordt afgeweken. Het niveau van samenhang is bepaald door niet alleen te kijken naar het aantal wisselingen van onderwerp, maar ook naar de relevantie van die wisselingen. Tot slot heeft Graham onderzocht in hoeverre deze voorwaarden voor correcte deliberatie opgaan voor de drie fora die centraal stonden.
De goede discussie
Graham laat zien dat er veel over politiek gepraat wordt op de interwebs en niet alleen op de voor de hand liggende plaatsen. Zijn evaluatie van de kwaliteit van de discussies op de fora The Guardian, Wife Swap en Big Brother is verrassend. De discussie op het Wife Swap-forum was namelijk de winnaar: daar werd het meest voldaan aan de voorwaarden voor correcte deliberatie. Het Wife Swap-forum deed het zo goed omdat daar – in tegenstelling tot op de andere fora – daadwerkelijk overeenstemming werd bereikt. Bovendien hadden deelnemers daar meer empathie voor elkaars posities. Op de fora van The Guardian en Big Brother waren bovendien minder veelzijdige standpunten te horen. Hoewel er dus minder stemmen te horen waren op die fora, konden ze het toch moeilijk met elkaar eens worden. Grahams studie is vooral bemoedigend. Hij laat zien dat reageerders kritisch zijn en elkaar corrigeren, waardoor moderatie (vooral vooraf) overbodig blijkt.
Nu allemaal discussiëren op goede, wederkerige en rationeel-kritische wijze! Met veel empathie graag.
What’s Wife Swap got to do with it? Talking Politics in the Net-based Public Sphere van Todd Graham is – net als alle andere proefschriften van de Universiteit van Amsterdam – online beschikbaar.
