De omgekeerde Americana van Bob Dylan

22-11-2009 07:24

Zoals met vrijwel elke plaat van Bob Dylan is er ook iets aan de hand met zijn album Together Through Life. Dylan is een van de weinige artiesten in de popmuziek die via zijn albums zijn eigen afgebakende duidingen en merites bepaalt. Eigenlijk kun je Dylanalbums nauwelijks beoordelen met de begrippen goed of slecht. Ze zijn eerder onbegrijpelijk, overdonderend, vatbaar voor uiteenlopende meningen en openstaand voor een uitleg die iedere toehoorder anders zal interpreteren. Reden ook waarom er duizenden boeken over Dylan zijn geschreven. Ieder boek schrijft zijn eigen verhaal over de immense ongrijpbaarheid van het Dylanoeuvre.

Muzikanten putten graag uit ingrediënten die de optelsom vormen van een zelfverkozen idioom. Neem een bluesgitarist als Joe Bonamassa. Normaal gesproken zie je hem uitsluitend optreden op bluesfestivals waarvan de bezoekers bestaan uit bluespuristen. Over zijn muziek kom je alleen iets te weten in gespecialiseerde bladen. Het komt maar zelden voor dat een bluesgitarist buiten de afrastering van het bluesidioom treedt; zelden wordt een flirt aangegaan met andere stijlen of genres. De definitie van het idioom is feitelijk de volharding ervan.

Nashville Skyline
Together Through Life bevat een merkwaardige contradictie. Het vreemde is dat Dylan voor de muziek op dit album nadrukkelijk een discipline betreedt die normaliter niet de zijne is. Ok, je zou kunnen zeggen dat hij met Nashville Skyline uit 1969 dit al eens eerder deed. Toch is Nashville Skyline niet een archetypische countryplaat, maar meer een noodzakelijk kwaad van een artiest die wilde ontsnappen aan de druk, roem en hysterie die er om hem werd gecreëerd.

Tegenwoodig is Dylan vrij van dit alles. En toch opent hij met enige schwung ruimschoots de deur van de Chicagoblues en vertraagde texmex gekruid met rootsrock. Reeds door tal van andere Amerikaanse artiesten uitvoerig bezongen. Een willekeurige greep: Doug Sahm, The Fabulous Thunderbirds, Willie Dixon, Los Lobos, Steve Earle, Stevie Ray Vaughan. Het zijn muzikanten die zich hebben aangepast aan de wetmatigheid van hun muziek met de verplichtingen die daarbij horen. Een eventuele samensmelting met en omarming door de pop- of rockmuziek verloopt vaak gebrekkig, en is in de meeste gevallen tijdelijk van aard. Uiteindelijk prefereert men de warme schoot van de authenticiteit van hun idioom.

Alchemische metaforen
Bob Dylan trekt zich daar niks van aan. Hij betreedt het bovengenoemde métier en wijkt hiermee totaal af van zijn persoonlijke van alchemische metaforen doortrokken maatstaven. Dylan betreedt hem niet alleen, hij heeft hem ingepakt en in zijn koffer gestopt. Kompas voor zijn reis door het Amerika van nu. En dat Amerika ziet er niet best uit. Terwijl Dylan muzikaal Amerikaanse decors schildert trekt hij tekstueel langs de zuidelijke staten ‘down boulevards of broken cars‘. Verbitterd trekt hij verder. ‘Some people tell me I got the blood of the land in my voice‘. In zijn eentje, want die ander is telkens spoorloos, net ertussen uit of gewoon onbereikbaar. Misschien staat de afwezigheid van die ander wel voor het Amerika dat onherkenbaar in deplorabele toestand verkeert. Desondanks lijkt er muzikaal niets aan de hand. Dylan en kornuiten galopperen er lustig op los op hun route langs anachronismen, want ‘there’s a moment when all old things become new again‘. Wel heeft hij een boek van James Joyce op zak. Niet dat hij veel aan lezen toekomt trouwens. ‘I lay awake and listen to the sound of pain, the door has closed thru ever more, if indeed there ever was a door‘.

Na de zoveelste omzwerving vraagt hij of iemand namens hem een kaartje herinneringen wil versturen: ‘Find the barrooms I got lost in and send my memories home‘. Dylan besluit zijn reis met het cynische It’s All Good. ‘People in the country, people on the land, some of them so sick they can hardly stand. Everybody would move away if they could‘. Maken dat je wegkomt, zonder de mogelijkheid te kunnen ontsnappen aan het noodlot. Meer is het niet. ‘Beyond here lies nothin’, nothin’ we can call our own‘. Samen op reis met je lotsbestemming waaraan niet te ontsnappen valt. Op reis met andermans ambacht. Zou Dylan dat bedoelen met Together Through Life?

CC-Foto: Elsa Dorfman