Vijf kantjes heeft Ab Klink van zich af geschreven. Wat was het allermooiste zinnetje? Wat was het absolute retorische hoogtepunt? Voor mij was het deze zin: ‘De dieptelaag van motieven doet ertoe in de politiek, omdat juist daar de legitimatie van het beleid wordt gevonden en overtuigingskracht naar de samenleving toe moet worden gerealiseerd.’ Ab Klink, u had het niet mooier kunnen zeggen. Maar juist daarin schuilt het grootse falen van het CDA. Want wat mij verder verbaast in de brief is het nieuws dat het CDA en de PVV zo ongeveer hetzelfde willen op asiel- en integratiebeleid. Mijn vraag aan het CDA is dus: Waar waren ze al die tijd – de redelijke argumenten, de fatsoenlijke motieven, die christendemocratische visie op de toekomst van dit land? Op vakantie?
Als een blikseminslag kwam het op klaarlichte dag: het CDA blijkt dus een eigen standpunt over asiel- en integratiebeleid te hebben! Jarenlang is het niemand in het land opgevallen dat het CDA ergens een eigen visie heeft gepresenteerd. Een hele verkiezingsperiode is voorbij gegaan zonder dat het is gezegd, zonder dat het is begrepen: het CDA en de PVV willen eigenlijk zo ongeveer hetzelfde asiel- en integratiebeleid. Nergens heeft het CDA ook maar een harde keuze over asiel- en integratiebeleid durven maken.
Bizarre onderhandelingen
Ruim drie weken is er dus onderhandeld: over een pakket van bezuinigen van 18 miljard (!) en over gevoelige dossiers zoals asiel- en integratie. Wilders wilde de bezuinigen best steunen. Het CDA en VVD wilden – blijkbaar – eigenlijk ook een strenger asiel- en integratiebeleid. En Geert Wilders wilde dat resultaat naar het publiek verkopen als zijn succes.
En daar is het fout gegaan?! Op dat bizarre codewoordje ‘de motieven’?
Ab Klink wekt in de brief de indruk van een oprecht bezorgd en integer man. En een bange man. Hoe is het in hemelsnaam mogelijk dat Klink zo weinig vertrouwen heeft in de eigen kracht en weerbaarheid van zijn eigen partij om hun eigen motieven en beweegredenen voor gevoerd beleid over het voetlicht te brengen? Hoe ontspoord is het politieke debat als alleen de PVV succes zou kunnen claimen over beleid dat gewoon door drie partijen wordt gewenst? Waarom zou het eigenlijk voor het CDA en VVD zo moeilijk zijn om uit te leggen waarom ook zij een strenger asiel- en integratiebeleid willen?
Codewoord ‘de inhoud’
Ziehier het voorbije falen van de christendemocratie. Jarenlang heeft het CDA ervoor gekozen om niets anders te doen dan te reageren op symboliek; te reageren op retoriek; te reageren op de persoon Geert Wilders. Jarenlang heeft het CDA niets anders gedaan dan te reageren op de expressiviteit van door Wilders’ gewenst beleid in plaats van de effectiviteit van (on)gewenst beleid. Dat kan misschien nog worden goedgepraat met het argument dat het CDA in een coalitie gevangen zat met de PvdA. Maar helaas: ook tijdens de verkiezingen heeft het CDA vermeden om bevolkingsgroepen in Nederland tegen het hoofd te stoten door te zeggen: ‘Ook wij willen een strenger asiel- en integratiebeleid. Hier is waarom.’
Het werkelijke schandaal van gisteravond was hoe pijnlijk zichtbaar werd dat er in Nederland door het CDA jarenlang niet over beleid is gedebatteerd. Aan Maxime Verhagen: veel succes met het hervatten van de onderhandelingen. Ongeacht de uitkomst: laat die redelijke argumenten en die fatsoenlijke motieven van het CDA de komende jaren maar eens horen.
Eric Stam is debattrainer en gespreksleider.
